اگر کسی موسیقی ایران و قرون وسطی را مطالعه کند، به راحتی می بیند که موسیقی قرن ۱۴ میلادی بسیار پیشرفته تر از موسیقی سنتی ایران است؛ چند صدایی، با آهنگ سازی های آرام و متین وبا محتوی ملودیک غنی تر. موسیقی ایرانی امروز تک صدایی، بدون هارمونی، و محتوای تکراری است که در آن یک ملودی که در صد آهنگ دیگر شنیده ای صد بار دیگر در یک ترانه بزن بزن تکرار میشود. در مقایسه باید آثار آهنگسازانی چون "گیوم د مشو،" "جاسکن د پرز" و "اوکن هم" را مطالعه کرد.
این خصوصیات، هنر موسیقی ایرانی را برای موسیقی شناسان جهان جذاب میکند چون قدیمی ترین اثار موسیقی اروپایی به قرن نهم میلادی بر میگردند که حتی آنها نیز دارای فرمهای ساده ای از چند صدایی هستند و این مساله موسیقی ایرانی را جزو باستانی ترین انواع موسیقی میکند که در اروپا دگرهیچ اثر تاریخی از آنها وجود ندارند و با معجزه ای به نام فرهنگ ایران در یخچال زمان نگاه داری شده اند. البته موسیقی قوم یهود نیز باز به خاطر علاقه آنان به نگاه داری از سنت ها جزو قدیمیترین انواع موسیقی است.
موسیقی امروز ایران کمبود فرهنگ آهنگساز دارد. یعنی مردم اول به خواننده اهمیت میدهند، بعد به نوازنده و به آهنگساز هیچ اهمیتی نمیدهند. بنا بر این کسی آهنگساز نمیشود . علت دیگر این است که مردم هم تفاوت کمی بین یک کار آهنگسازی شده و یک کار "نوازنده بافته شده" میدهند. اکثر کارهای سنتی امروز مثل گبه های ایرانی میمانند تا فرش کاشی، یعنی به دست مجری سر هم بندی شده اند و نه مطابق نقشه یک طراح. اکثر کارهای علیزاده و شجریان سر هم بندی هستند و ضعیف وای به حال بقیه.
ء
اکثر موزیسین ها با انجام کنسرت، نام خود را زنده نگه میدارند تا بتوانند شاگرد پیدا کنند و از تدریس آنها امرار معاش. فرهنگ فراموشی در هنر های اجرایی حتی در آمریکا مانند رقص موجب میشه که مردم^ هنرمند را در روی صحنه به یاد داشته باشند و چند روز یا هفته بعد فراموش کنند. حتی هنر پیشه های قدیمی هالیوود که نیازی به پول ندارند، هر چند صباح در یک فیلم ظاهر میشوند تا احترام عمومی آنها زنده بماند (استالون). کلا صحنه اجرا بسیار اعتیاد آور است و علت این همه کنسرت های ایرانی فقط پول نیست. برای برخی از نوازنده ها پول است و برای مشهور تر ها اعتیاد به توجه عموم. ء
نکته جالب اول اینکه، ما در ایران پشیزی از تاریخ موسیقی خود یا قطعات ساخته شده در هزار سال گذشته نمیدانیم. یعنی تعداد صفحات موسیقی ثبت شده از قرن ۱۰ میلادی تا قرن ۱۹ میلادی در ایران چیزی نزدیک به صفر است ( چند پاره به جای مانده از عبد القادر مراغه ای) و در اروپا، ملیونها صفحه نت موسیقی از آن دوران به جای مانده. البته با تشکر از اسلام هم تولیدات موسیقی اندک بوده است و هم ثبت آن.حال ما نه تنها از نواهای گذشته خبر نداریم، بلکه از هنرمندان خود در قرن های مختلف و حال زندگی آنها هم چیز قابلی نمیدانیم به غیر از سه یا چهار اسم و شرح حال. البته شاید فعالیتهای جدی نیز وجود نداشته که با وجود اسلام واضح است. ردیف هفت دستگاه ما که در مجموع ۴ ساعت محتوای موسیقی است با تکرار های بسیار با قطعاتی (گوشه هایی) بسیار کوتاه (اکثرا کمتر از ۶۰ ثانیه) و بدون شناسنامه لابد مربوط به قرنهای مختلف و اقوام مختلف ایرانی. ملودی هایی چون نغمه، بسته نگار, مثنوی، عشاق، بیات راجه، و حرکت های افکت مانند چون بال کبوتران و پنجه کاری، بارها در این مجموعه تکرار میشوند.
نکته جالب دیگر اینکه، ما قدر این مختصر گنجینه ی باستانی را نمیدانیم و امروز آنرا با انواع موسیقی جاز و پاپ و هیپ هاپ ترکیب میکنیم و فکر میکنیم با ترکیب قرمه سبزی و قیمه بادمجان، نو آوری کرده ایم. وای بر ما که با فلسفه "هر آن مردن" زندگی کرده ایم و از خود و تاریخ و هنر خود چیزی ثبت و درج نکرده ایم. ء
ما حتی از آواز قمر المکوک وزیری (عکس های گوگل) که در زمان خود برای او جواهر پرتاب میشد، حتی یک دقیقه ضبط صدای قابل شنیدن نداریم و جمعا مجموع آثار صوتی از او از ۲۰ دقیقه هم تجاوز نمیکند و حتی چند عکس با کیفیت خوب نیز نداریم در صورتی از دوک الینگتون (عکس های گوگل) که شش سال پیش از قمر به دنیا آمده بود بهترین ضبط ها و عکسها را داریم . ما حتی کیفیت خوبی از شاهکارهای سینما و تلوزیون خود در چند دهه گذشته مانند سریال هزار دستان (بعد از انقلاب) و سلطان صاحب قران (قبل از انقلاب) نداریم. حتی فیلم "هامون" ساخته داریوش مهر جویی در ۱۹۸۸ نسخه تمیزی قابل مقایسه با آثار قدیمی هالیوود ندارد. ء
http://en.wikipedia.org/wiki/Guillaume_de_Machaut
http://en.wikipedia.org/wiki/Josquin_des_Prez
http://en.wikipedia.org/wiki/Medieval_music
http://en.wikipedia.org/wiki/Duke_Ellington
No comments:
Post a Comment