حرفهای شاملو در مصاحبه زیر در برکلی برای ایرانیان آنزمان

حرفهای شاملو در مصاحبه زیر در برکلی برای ایرانیان آنزمان و شاید امروز بسیار آموزنده باشد ولی در سطح جهانی تکرار واضحات است.
http://www.youtube.com/watch?v=kodbJZDQ-0E


من ۲۰ سال است موسیقی ردیفی ایران و موسیقی تمام کشورهای جهان را مطالعه میکنم. این درست است که بعضی از جزئیات حرفهای شاملو اشتباه است که خود او به نداشت تخصص خود و "ذوقی" بودن و سلیقیه ای بودن آن تاکیید میکند. ولی روی هم رفته اشکالات مهمی را مطرح میکند ولی شاید با بیانی قاصر. با همه اشتباهاتش، .درک بسیار بیشتری از حضار در کلاس دارد
؛



شاملو ناخواسته و به اشتباه از تکنیک سازی ایران تعریف میکند که تعریفی ندارد. تکنیک سازهای ایرانی در این ۸۰ ساله به شدت تحت تاثیر از موسیقی کلاسیک غربی تغییر کرده اند ولی همچنان، پرده های زیاد و کوک های ابتدایی این سازها، تکنیک این سازها را عقب نگه داشته است. نوازنده های ایرانی نه از نظر تکنیک به پای اروپاییها میرسند و نه از نظر سرعت به پای هندی ها یا اروپاییها. بزرگترین نوازندگان سازهای ایران با زحمت فراوان شاید قادر به اجرای کمتر از ۱۰ درصد از رپرتوار موسیقی غربی باشند، یعنی ساده ترین قطعات.  کیوان ساکت ناخواسته، نشان میدهد، علیرغم برتری سرعت خود، با زحمت قادر به اجرای قطعات پیش پا افتاده ی غربی است. اکثر نوازنده های معروف ایران قدرت اجرای بسیاری از قطعات غربی را ندارند.  البته اشکال از نکات بنیانی و محدودیت های تئوریتیک این موسیقی است.  ؛

نه  موسیقی هندی از فاصله ۱/۸ پرده استفاده میکند و نه موسیقی ایران از فاصله ۱/۴.  موسیقی ایران علاوه بر پرده و نیم پرده، از فاصله ۱۴۰ سنت استفاده میکند. 

موسیقی اروپا در حدود ۱۰۰۰ سال پیش، در طی ۲۰۰-۳۰۰ سال به تدریج از حالت  تک صدایی به چند صدایی گرایش پیدا کرد که از نظر تکنیکی چه در نوشتن و چه در اجرا مشکل تر از موسیقی تک صدایی بود ولی رنگ تازه ای به موسیقی میبخشید و به آهنگ ساز اجازه میداد با استفاده از کلکها یا تکنیکهای بخصوصی، قطعات بلندتری بسازد بدون اینکه مدام تحت فشار ساختن ملودیهای شیرین تک صدایی باشد.  محدود شدن موسیقی به تک صدایی بودن، فشار زیادی بر روی ملودی می آورد (مانند مونولوگ در تئاتر تک نفره) و آن نیز به همین منوال، فشار زیادی بر روی خالق اثر میاورد که در نهایت موجب محدودیت در طول مدت قطعات، تنوع و یا حتی عمق احساسی آنها میگردد چون سرگرم کردن گوش با تک صدا مشکل است و موسیقی مشابه مونولوگ کسی میگردد که مدام با لطیفه و یا آه و ناله سعی در جلب توجه مخاطب میکند.

البته یکی از فشار اصلی که موجب پرورش تکنیکهای مختلف از جمله چند صدایی شدن بود. فشار طرف کلیسا بر روی آهنگسازان اروپایی بود. چون آهنگسازی یک شغل رسمی بود و آهنگساز لازم بود مدام قطعاتی مذهبی برای مراسم یکشنبه تولید کنند و به راحتی نمیتوانستند با موسیقی تک صدایی این کار را انجام دهند.  بگذریم از اینکه، کلیسا در قرن ۱۴ برای مدتی موسیقی چند صدایی را ممنوع کرد چون خب آنها نیز متوجه رنگ و لعاب این نوع موسیقی شدند و آنرا تا حدی نماد قرطی گری میدیدند.   ؛



موسیقی دانان ایران امروز حتی در خوابشان نیز نمیتوانند تصور تولید آن مقدار حجم موسیقی که از آهنگسازان کلیسایی انتظار میرفت را با حالت تک صدایی بکنند. مثالا تولیدات یک عمر یک آهنگساز ایرانی مثل پایور یا مشکاتیان، از نظر حجم شاید به یک درصد تولیدات کسانی مثل جاسکن د پرز، اوکنهم، مونت وردی، هندل، هایدن، موتسارت و غیره نرسد.
؛

موسیقی ردیفی ایران، مجموعه ای از قطعات کوچک یا ناقص شده در طول تاریخ است ولی به هر حال ارزش تاریخی دارد و باید به آن ارج نهاد. مثل اینکه از اماکن باستانی ما، چند قطعه شکسته برای ما به جا مانده باشد یا چند تکه کاشی. نه فرهنگ و موجبات ساخت اماکن بزرگ را داشته ایم و نه فرهنگ نگه داری از آنها. چون کلا فرهنگ این قسمت از جهان فرهنگ فراموشی است.  علیرغم ناقص و گسسته بودن، باز ارزش تاریخی دارد و باید محفوظ گردد. 
؛

  البته قصور از هنرمند ایرانی نیست. موسیقی ایرانی در صورت تغییرکوکها و تعداد پرده ها دیگر ایرانی نیست همانطور که خط نستعلیق دراثر آزادی بیش از حد دیگر نستعلیق نیست، شکسته است. تفکر، تخیل و سلیقه این قسمت از جهان در طی قرون نیازی به چند صدایی شدن نشان نداده.؛

؛
 


حرف شاملو صحیح است که موسیقی ایران در جا زده و هنوز هم میزند.  بدون شک، اگر امروز زنده بود از ادا اصولهایی که در ایران به عنوان چهره جدید موسیقی سنتی پرده برداری میشود بسیار بیشتر دلگیر میشد و شاید میگفت باز صد رحمت به اجرای ردیف خالی بر روی سنتور.

؛








شعر شاملو:
  

شاملو حرفهای جدید و مفیدی برای مردم ایران داشت ولی در سطح جهانی، از نظر فلسفی حرف تازه ای ندارد. حرفهای او در *مصاحبه* زیر در برکلی برای ایرانیان آنزمان و شاید امروز بسیار آموزنده باشد ولی در سطح جهانی تکرار واضحات است. مثالا بسیار کوتاه ا...شاره به "مزخرفات سعدی" یا "نبود خدا" میکند که حرف تازه ای برای دانشجویان کلاس در برکلی یا مردم ایران میتواند باشد ولی در سطح جهانی ابراز واضحات است. بزرگان جهان هیچگاه به گفته های سعدی، خیام، مولوی و حافظ، ملا صدرا، میرداماد، سهروردی و غیره توجهی نکردند، چون اینها حرف تازه ای برای متفکرین جهان نداشتند و کار آنها تکرار گفتهای یونانیان بود منتها آغشته به توهمات ایرانی و بیشتر ترویج فرهنگ شکست در شرق. این حرفها ممکن است برای شما شوکه کننده باشد ولی برای خیلی ها پیش پا افتاده است. با درود. نظر شخصی من بود.
؛